Sosyal Medya

Kürsü

Trump’ın Başkanlığı ve Filistin-İsrail meselesi - Yasin Aktay

05-12-2016 08:21

Donalld Trump'ın ABD Başkanlığı'na seçilmesinin ABD-AB ilişkilerine muhtemel etkileri üzerinde daha önce durmuştuk. Bugün de hem Türkiye'nin dış politikasını hem de dünya barışını oldukça yakından ilgilendiren bir başka boyutu üzerinde durmayı deneyeceğim.



II. Dünya Savaşı sonrasında neredeyse her ABD Başkanı, Başkanlık kampanyasında ya da başkanlığı sürecinde Filistin-İsrail meselesine çözüm bulmayı vaat etti ya da çözüm oluşturmayı denedi.

Oslo Süreci ABD'nin aldığı inisiyatifler sonrasında geliÅŸme göstermiÅŸti. George W. Bush da BaÅŸkan olduktan sonra Filistin-Ä°srail çatışmasına çözüm bulma denemelerinde bulunmuÅŸ ancak baÅŸarılı olamamıştı. Ardından Obama baÅŸkanlık seçimi kampanyası süresince özel vurgu yaptığı bu sorunu çözüme kavuÅŸturmak için çeÅŸitli giriÅŸimlerde bulunmuÅŸtu. 
 
Obama'nın BaÅŸkanlığı'nın ilk döneminde bu soruna dair etkili bir ajanda ortaya koyamadığı söylenebilir. Sürecin böyle geliÅŸmesinde Obama'nın görevi devralmasına sayılı günler kala Ä°srail'in baÅŸlattığı Dökme KurÅŸun Operasyonu etkili oldu. Obama, Ä°srail'in Filistin politikasına oldukça eleÅŸtirel yaklaÅŸmasına raÄŸmen bu Operasyonu, henüz görevi resmen devralmadığı gerekçesiyle, yorumlamaktan çekinmiÅŸti. Bununla birlikte Obama, Ä°srail yönetiminin, kendisi daha göreve baÅŸlamadan bir oldu bittiye getirme çabası / kötü niyeti olduÄŸunu sezdiÄŸinden olacak ilk baÅŸkanlık döneminde Ä°srail'e resmi bir ziyaret gerçekleÅŸtirmedi. 
 
Filistin-İsrail Barış Süreci Kahire'den yürütülmeye çalışıldı. Gerçekleştirilen toplantılardan akıllarda sadece, toplantıya ilişkin medyaya servis edilen fotoğrafın Mısır basınında Hüsnü Mübarek'in fotoshopla Barack Obama'nın önüne yerleştirilmiş şekliyle yayınlanması kaldı.
Obama ikinci baÅŸkanlık dönemine çok daha iddialı bir giriÅŸ yapmıştı. Stratejisi Filistin ve Ä°srail arasında kesin bir barış saÄŸlayarak bu meseleyi ABD dış politikasının gündeminden çıkarmak ve ABD dış politikasındaki Ä°srail baskısını hafifletmekti. Bu sebeple hem Ä°srail'i hem de Filistin'i ziyaret etti. Ä°srail'de Yitzak Rabin'in, Filistin'de Yaser Arafat'ın mezarlarını ziyaret ederek Oslo ruhuna geri dönülmesi çaÄŸrısında bulundu. Tarafları zorla da olsa bir masanın etrafında buluÅŸturdu. 
 
Her ÅŸey çok iyi deÄŸildi ama belki her ÅŸeyin yolunda gitmesi de gerekmiyordu Obama'ya göre. Mühim olan müzakerelerin devam etmesi ve bir ÅŸekilde neticelenmesiydi. Bunun için taraflar üzerinde yoÄŸun bir diplomatik baskı kurdu, sürecin akamete uÄŸramaması için ciddi çaba gösterdi. Ancak Ä°srail'de El Fetih'le Hamas'ın bir milli mutabakat hükümeti kurma konusunda uzlaÅŸmaları sonrasında Ä°srail tarafı aradığı bahaneyi bulmuÅŸ oldu. 
 
İsrail, el Fetih'in İsrail'i bir terör örgütüyle muhatap etmeye çalıştığını ileri sürerek masadan kalktı. Böylelikle Filistin-İsrail anlaşmazlığının sona erdirilmesi hedefi Obama döneminde tamamen rafa kaldırıldı.
 
Barış müzakereleri masasının dağılması ABD'nin Ortadoğu politikasını da ciddi şekilde etkiledi çünkü Obama Ortadoğu'daki stratejisini önemli ölçüde Filistin-İsrail Barışı üzerine kurmuştu. Bu başarıldığında ABD Ortadoğu'da büyük bir prestij kazanacak ve birçok meseleyi ekonomik ya da askeri önlemlere başvurmadan çözebilecekti. Bir politikadan ziyade bir umuda dayanan bu stratejinin çökmesinin faturası ağır oldu: ABD bölgede ciddi bir nüfuz kaybına uğradı, ABD'nin boşalttığı yerleri ise DAEŞ, PYD-YPG gibi terör örgütleri ve Hizbullah doldurdu.
 
Donald Trump da seçim kampanyası sürecinde Filistin-İsrail sorunu üzerine çeşitli açıklamalarda bulundu. Genellikle İsrail tarafından hoş karşılanacak açıklamalardı bunlar. Örneğin ABD'nin İsrail'deki büyükelçiliğini Tel Aviv'den Kudüs'e taşıyacağı vaadinde bulundu. Diğer taraftan İran'la imzalanan nükleer anlaşmayı yırtıp atacağını söylemesi İsrail'de büyük memnuniyet yarattı. İsrail Milli Eğitim Bakanı Naftali Bennet, Trump'ın hızını alamamasından ilham almış olacak, seçimin Trump lehine sonuçlanmasıyla bir Filistin devletinin kurulması ihtimalinin ortadan kalktığını iddia etmeye kadar meseleyi vardırdı.
 
İsrail kamuoyunda Trump'ın seçilmesinin etkilerinin tartışıldığı bir dönemde Haaretz gazetesi tarafından yayınlanan bir belge ise İsrail devletinin Trump'ın seçilmesine yaklaşımındaki ihtiyatı gösteriyordu. Belgeye göre Trump Ortadoğu'da, Obama'nın yolundan giderek, ABD'nin askeri müdahalelerinde kesintiyi sürdürecek. Ayrıca bu belgeye göre Trump'ın seçim kampanyasındaki açıklamalarını çok önemsememek gerekiyor çünkü meselelere kâr-zarar açısından bakan birisinin çok da tutarlı olması beklenemez.
 
Her ÅŸeye raÄŸmen Trump'ın seçilmesinin Ä°srail'de özellikle aşırı saÄŸcı/ırkçı kesimlerde büyük bir beklenti yarattığı söylenebilir. Bu aşırı saÄŸ/ırkçı etkiye hükümetin de ayak uydurmasıyla Filistin-Ä°srail Barışı için umutlar tamamıyla kaybedilebilir. Hükümetin, daha önce dondurulduÄŸu açıklanan DoÄŸu Kudüs'teki Ramat Shlomo yerleÅŸiminin yeniden gündeme geldiÄŸini açıklaması, 76 dönümlük bir alana 500 konutluk bir projenin yeniden aktif hale getirilmesi bu yönde güçlü sinyallerden birisi. 
 
Ä°srail açısından iÅŸin gerçeÄŸi ÅŸu ki, var olmak ve güvenliÄŸini kalıcı bir ÅŸekilde sürdürmek istiyorsa, Filistinlilerle bir arada yaÅŸamaktan baÅŸka bir yolunun olmadığını görmeye mecbur. Bu da herÅŸeyden önce Filistin'e ait 1967'de iÅŸgal ettiÄŸi topraklardan çekilmeyi artık ciddi ciddi düşünmeyi gerektiriyor. 
 
Yoksa kazan kaynamayı sürdürecek ve İsrail toplumu her geçen gün daha paranoyak bir ruh yapısına sahip olacak, etrafında yanan yangından kendine güvenlik düşeceğini ne kadar vehmetse de bu yangının kıvılcımlarının yakacağı ateş kendini de cayır cayır yakacak.
 
YASÄ°N AKTAY YENÄ° ÅžAFAK

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.